قبل از هر چیز باید همین ابتدای کار بگوییم که اگر در جستجوی تفاوت Type C و Thundrbolt 3 هستید، به دنبال یک عنوان اشتباه هستید. اشتباهی که اکثر کاربران دچار آن میشوند. این اشتباه از عدم شناخت کافی نسبت به تاندربولت یا حتی نسل جدید USB سر چشمه میگیرد.
با ما تا انتهای مقاله همراه باشید تا متوجه شوید چرا میگوییم ، نمیشود تاندربولت را با Type C مقایسه کرد.
امروزه درگاه یا پورتهای مختلفی در اکثر دستگاههای الکترونیکی مشاهده میکنیم. هر کدام از این پورتها دارای کاربرد خاصی هستند و تمام آنها برای انتقال دادهها طراحی شدهاند. با معرفی هر نسل جدید از پورتها شاهد هستیم که سرعت و کیفیت انتقال دادهها بهبود پیدا کرده است.
دو پورتی که هر نسلش نسبت به نسل قبل تفاوت چشمگیری داشته است Thunderbolt و USB است. در این بخش به توضیح و تفاوت آنها میپردازیم.
شناخت تفاوت کانکتور با پروتکل
قبل از هر چیز لازم است این را بدانیم که پورت یا درگاه یک چیز است و استاندارد جاری در آن پورت چیزی دیگر. همه ما پورت را با نام استاندارد موجود در آن پورت میشناسیم. بطور مثال ما به همه پورتهای به این شکل را پورت USB میگوییم. ولی همین پورت در لپ تاپ وظیفه انتقال داده را دارد و در یک شارژر وظیفه انتقال جریان برق را به عهده دارد.
پس آیا پورتی که در یک شارژر هست را میتوان USB نامید؟
جواب صحیح نخیر است. چون در توضیح پروتکل یا استاندارد USB آمده است وظیفه انتقال اطلاعات و دادهها را بصورت دو طرفه دارد. ولی به شارژ نمیتوانیم فلش USB یا موس و کیبرد بزنیم و توقع کار کردن از آن را داشته باشیم!!! به محض انجام اینکار فلش خواهد سوخت.
پس نام این درگاه یا پورت چیست؟
نام این درگاه یا پورت Type A است. درگاهی که بسیار فراوان از آن در انواع اقسام وسایل الکترونیکی استفاده میشود.
Type C هم دقیقا همین گونه است، یک درگاه است ولی دو استاندارد یا پروتکل برای اتصال و انتقال داده از آن استفاده میکنند.
پس یک درگاه میتواند چند وظیفه یا چند استاندارد مختلف را پشتیبانی کند و این وظیفه نسبت به دستگاه تغییر میکند.
بعد از این توضیح به سراغ آشنایی با دو استاندارد تاندربولت و USB 3 میرویم
تاندربولت چیست؟
Thunderbolt نام تجاری یک رابط سخت افزاری است که توسط اینتل (با همکاری اپل) ساخته شده است. تولیدکنندگان برای استفاده از این پورت در محصولات خود موظفند از اینتل مجوز دریافت نمایند. به همین دلیل تولیدکنندگان در دستگاههای پایین رده یا میان رده کمتر از آن استفاده میکنند.
برخی شاید تاندربولت را با نام قبلی آن یعنی، Light Peak بهتر بشناسند که سابق در محصولات اپل از آن استفاده میشد. ولی با مرور زمان نام آن تغییر کرده و نسلهایی از این فناوری به دنیای تکنولوژی معرفی شده است.
مروری بر تاندربولت
تاندربولت ترکیبی از اسلات PCI Express (PCIe) و پورت DisplayPort (DP) است. در تاندربولت این دو سیگنال با هم به صورت سریالی ترکیب میشوند. این پورت امکان اتصال سخت افزار جانبی مختلف به کامپیوتر را فراهم میکند. این وسایل جانبی میتواند برای ورود یا خروج صدا ، داده ، تصویر و یا حتی جریان برق باشند.
از دیگر مزایای تاندربولت اتصال زنجیرهای است که به آن Daisy chain میگویند. با این مزیت میتوان تا 6 دستگاه دارای این پورت را به هم وصل کرد و یک زنجیره انتقال داده ساخت. یعنی به اینصورت که دستگاه 1 به دستگاه 2 وصل شود و دستگاه 2 به 3 و همینطور تا 6ام. ولی نکته مهم این است که همه دستگاههای این زنجیره باید تاندربولت داشته باشند.
تا کنون 3 نسل از این استاندارد انتقال داده معرفی شده و مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. خیلی کوتاه این نسلها را معرفی میکنم.
تاندربولت نسل یک :
در نسل یک این استاندارد، هم امکان انتقال تصویر وجود داشت و هم امکان انتقال دادهها. سرعت انتقال دادهها 10 گیگابیت برثانیه بود و شکل پورت آن هم بصورت Mini DisplayPort (MDP) بود. فقط از طریق علامت کنار پورت امکان تشخیص این تفاوت وجود داشت. مانند تصویر زیر
تاندربولت نسل دو :
در نسل دوم شکل پورت مانند همان نسل یک از نوع(MDP) بود ولی سرعت آن دو برابر شده بود یعنی 20 گیگابیت بر ثانیه. از دیگر مزیتهای تاندربولت 2 این بود که امکان ارسال تصاویر با کیفیت 4K را نیز داشت.
تاندربولت نسل سوم :
و اما نسل سوم. در نسل سوم سرعت به 40 گیگابیت بر ثانیه رسید. در این نسل امکان نمایش همزمان دو مانیتور با کیفیت 4K و یا یک مانیتور 5K به آن اضافه شد. تاندربولت 3 قادر است باطری دستگاههایی مانند تلفن همراه را تا 100 وات شارژ نماید.
از دیگر تغییرات نسل 3 نسبت به نسل 2 تغییر ظاهر پورت بود. در تاندربولت 3، ظاهر و نوع پورت به Type C تغییر پیدا کرد. این پورت بین دو استادارد USB 3.1 و تاندربولت 3 مشترک است.
برای تشخیص تاندربولت از USB 3.1 میتوانید به علامت اختصاری آنها توجه کنید. این علامت بالا یا کنار پورت یا همان کانکتور حک میشود. علامت تاندربولت به شکل یک صاعقه است.
USB چیست ؟
USB مخفف عبارت Universal Serial Bus میباشد و یک استاندار برای انتقال داده است. این استاندارد محبوب و کاربردی برای اولین بار در سال 1996 با هماهنگی شرکتهای بزرگ Nortel, Compaq, DEC, IBM, Intel, Microsoft, NEC طراحی و ساخته شد. این تولیدکنندگان و طراحان دو هدف اصلی را در طراحی آن مد نظر داشتند.
اول اینکه استانداردی باشد که امکان اتصال تعداد زیادی سختافزار جانبی را داشته باشد و در عین حال همگانی باشد،
دوم اینکه امکان Plug & Play هم داشته باشد یعنی قابلیت اتصال و اجرا بدون نیاز به نصب درایور را داشته باشد.
همه این دو هدف محقق شد و در کنار این دو مورد امکان شارژ هم در این درگاه به وجود آمد.
تا به امروز 4 نسل از این استاندارد USB معرفی شده است ولی نسل 4ام هنوز فراگیر نشده است. هر نسل نسبت به نسل قبل سرعت انتقال داده بالاتری داشته است. ولی در نسل سوم و چهارم امکاناتی مانند انتقال تصویر نیز به آن اضافه شده است.
مروری بر USB
نسلهای مختلف USB با هم از نظر سرعت بسیار متفاوت هستند. به بررسی این 4 نسل به صورت اجمالی میپردازیم.
استاندارد USB یک (USB 1):
USB 1.0 که در ژانویه 1996 منتشر شد و سرعت انتقال داده در این ورژن 12 مگابیت در ثانیه بود. USB 1 امکان انتقال تصویر را نداشت و فقط برای انتقال داده و شارژ از آن استفاده میشد. در این ورژن از USB، کانکتورهای Type-A و Type-B استفاده میشد. Type-A بیشتر بر روی دستگاه مادر مانند کامپیوتر وجود داشت و Type-B بر روی دستگاهها و سخت افزارهای جانبی استفاده میشد مانند پرینتر و اسکنرها.
علامت اختصاصی USB 1.0
استاندارد USB دو (USB 2) :
USB 2.0 در آوریل 2000 منتشر شد و حداکثر سرعت انتقال داده در این ورژن 480 مگابیت در ثانیه بود یعنی در حدود 53 مگابایت بر ثانیه(یک بایت برابر است با 8بیت). در این ورژن علاوه بر کانکتورهای Type-A و Type-B کانکتورهای جدید و کوچکتری مانند Micro-USB و Mini-A و Mini-B به جمع کانکتورهای این ورژن اضافه گردید. نسل USB 2 به نام Hi-Speed هم شناخته میشود.
علامت اختصاصی USB 2.0
استاندارد USB سه (USB 3) :
USB 3.0 در17 نوامبر 2008 به عموم معرفی شد و با نام USB SuperSpeed همه آن را شناختند. شکل ظاهری کانکتور USB 3 موجود در دستگاهها همان شکل کانکتور دو نسل قبل بود. ولی برای اینکه قابل تشخیص باشد رنگ آن را با آبی متمایز کردند.
علامت اختصاصی USB 3
از سال 2008 تا سال 2017 پروتکل یا همان استاندارد USB 3 برای ارتقای سرعت، 3 بروزرسانی داشت. در این بروزرسانیها هر نسل نسبت به نسل قبل دو برابر افزایش سرعت داشته است. در این نسل بود که امکان انتقال تصویر به مانیتورها از طریق USB فراهم شد. اما این انتقال تصاویر فقط توسط مبدلها امکان پذیر است.
نسل سوم توان انتقال نیرو تا 20 ولت و 5 آمپر را نیز دارد و این یعنی USB 3 تا 100 وات توان شارژ را دارد.
نسلهای USB 3
در نسل USB 3.0 سرعت انتقال داده 5 گیگابیت در ثانیه بود. پس از معرفی نسل بعد، نام این ورژن به USB 3.1 Gen 1 تغییر پیدا کرد.
در نسل USB 3.1 اصلی، انتقال داده به 10 گیگابیت در ثانیه افزایش یافت. بخاطر اینکه تفاوتی بین نام ورژن قبلش داشته باشد این ورژن را USB 3.1 Gen 2 نامیدند. در این ورژن از پورت Type C نیز برای اتصال استفاده میشد.
و در نسل USB 3.2 انتقال داده به 20 گیگابیت در ثانیه ارتقا یافت. این ورژن با نام فنی USB 3.2 Gen 2×2 شناخته میشود.
استاندارد USB چهار (USB 4) :
این استاندارد جدیدترین نوع USB است و در سال 2019 معرفی شده است. USB4 بر اساس مشخصات استاندارد Thunderbolt 3 ساخته شده است و همه امکانات تاندربولت 3 را در خود دارد. سرعت انتقال 40 گیگابیت بر ثانیه دارد، دقیقا مانند تاندربولت 3. در این ورژن فقط از پورت Type C استفاده میشود.
تفاوت این ورژن با تاندربولت در این است که دیگر نیاز به مجوز از اینتل نیست. ولی با همه این وجود به انداره نسلهای قبل این نسل فراگیر و در دسترس نیست.
اگر تا به این جای مقاله را با دقت خوانده باشید، متوجه شده اید که چرا ابتدای مقاله گفته شد نمیتوان تاندربولت را با Type C مقایسه کرد. چون تاندربولت یک استاندارد و پروتکل است و Type C فقط یک پورت و درگاه است. از این درگاه هم تاندربولت 3 هم USB 3 و هم USB 4 برای انتقال داده بهره میبرند.
پس اگر بنا به شناخت تفاوت و مقایسه باشد باید USB Type C را با Thundrbolt مقایسه کرد. لپ تاپ هایی که دارای پورت تاندربولت هست مدل لپ تاپ ایسوس TUF Gaming FX516PR-B و لپ تاپ ایسوس ROG Zephyrus GU502LW-B.
تفاوت بین Thunderbolt 3 و USB Type C
از آنجا که USB 4 در اکثر دستگاهها وجود ندارد ما تاندربولت 3 را با USB 3.2 مقایسه میکنیم. چون در این ورژن از پورت Type C استفاده میشود، از آن به عنوان USB TypeC نام میبریم.
1- تاندربولت 3 سرعت 40Gbps دارد در حالی که USB TypeC فعلا با سرعت 20 Gbps کار میکند.
2- تاندربولت 3 در صورتی که نتواند به عنوان استاندارد تاندربولت به دستگاه متصل شود، استاندارد USB 3 را امتحان میکند. در این مواقع Thunderbolt 3 با سرعت USB با دستگاه ارتباط برقرار میکند.
3- تاندربولت 3 میتواند به عنوان یک USB TypeC عمل کند، اما USB نمیتواند به عنوان Thunderbolt 3 کار کند.
4- تاندربولت 3 را میتواند به عنوان یک اسلات PCIe برای افزودن سخت افزار استفاده کرد(مانند افزودن کارت گرافیک اکسترنال) در حالی که USB Type C از این امکان پشتیبانی نمیکند.
5- تاندربولت 3 میتواند محتوای ویدیویی را در دو نمایشگر 4K یا یک نمایشگر 5k ارائه دهد در حالی که USB TypeC میتواند یک نمایشگر 4K را ارائه دهد.
6- تاندربولت 3 در مورد سرعت و نمایش فیلم عملکرد بهتری دارد. چون نسبت به USB TypeC سریعتر به دادهها دسترسی پیدا میکند.
در انتهای مقاله میتوان گفت، ممکن است جهانی را ببینیم که فقط USB 4 با رابط Type C در دستگاهها وجود دارد. چون در پروتکل USB نیاز به دریافت مجوز از اینتل نیست. بخاطر همین ممکن است تقریباً همه چیز از طریق پورت USB متصل شود ، از جمله دستگاههای ذخیره سازی ، مانیتورها ، کلیدهای امنیتی و موارد دیگر.
نظرات کاربران
با درود، بعنوان یک متخصص باید بگم بسیار آسان ولی حرفهای توضیح دادید، یعنی برای فهمیدن گفتههای شما احتیاج به تخصص نیست. مورد بعدی توضیحات شما با شکل و دستهبندی همراه بود که این مقاله رو روانتر کرد.
با سپاسِ فراوان و آرزوی بهترینها
درود محراب عزیز
بسیار سپاسگزاریم از اینکه نظر خود را راجع به این مقاله بیان نموده اید و خوشحالیم مورد تایید و مورد توجه شما قرار گرفته است .
درود ویژه
من یه لپ تاپ ایسوس سری n56 دارم سال ۹۲ خریدم اون زمان جدیدترین لپ تاپ بود.چهارتا پورت یو اس بی ۳ داره کنار یکیش علامت برق زده و وقتی لپ تاپ خاموش هم باشه باهاش میشه گوشی رو هم شارژ کرد
آیا این یکی پورت تاندربولت هس؟
درود پیمان عزیز
نخیر پورت تاندربولت نیست . اون پورت USB Type A هست و فقط برای شارژ هنگام خاموشی هست . بیشتر مواقع این پورت ها با رنگ متمایز مثل رنگ قرمز روی دستگاه ها موجود میباشند . پورت های تاندربولت به شکل های دیسپلی پورت و پورت USB Type C هست.
با تشکر از توضیحات کامل شما
آیا امکانش هس با استفاده از این پورت ها و پورت hdmi کارت گرافیک اکسترنال اضافه کنم جوری که نخوام از پشت لپ تاپ بگیرم و بازش کنم؟
سلام،وقت بخیر
در usb4 امکان اتصال کارت گرافیک وجود دارد ؟
در usb3.1 امکان ارسال تصویر مانند تاندربولت بدون مبدل وجود دارد ؟
آیا usb 3.1 gen2 فقط با لایه فیزیکی type c ارائه شده؟
سلام و درود رسول عزیز
در USB4 بطور پیش فرض این امکان اتصال کارت وجود داره مگر اینکه شرکت تولید کننده محصول نخواد از اون ویژگی استفاده کنه . مثلا تو بسیاری از لپ تاپ های میان رده و پایین رده پورت USB Type-C فقط امکان انتقال دیتا رو دارن درصورتی که در دستگاه های بالا رده همین پورت امکان شارژ و خروجی تصویر رو هم دارن . پس usb3.1 بودن مهم نیست مهم اینه تولید کننده از این درگاه یا پورت برای شما امکان خروجی تصویر و شارژ کردن گذاشته یا نه .
در مورد سوال آخرتون هم بیشتر درگاه های خروجی یا ورودی USB 3.1 نسل 2 از نوع Type C هستند.
عالی عالی
آیا پورت دیسپلی پورت هم از فن آوری تاندربولت 3 یا یواس بی 3.2 و 4 استفاده میکند یا داستان مجزایی دارد؟
لطفا بهم ایمیل کنید
چون مانیتور 5k ام اس آی ، با hdmi 4k تصویر میده ولی با دیسپلی و تایپ سی ، 5k میده. داستان فنی این مانیتور چیه؟؟
سلام و درود محمد عزیز
نخیر پورت دیسپلی برای خروجی یا ورودی تصویر هست و دیتا باهاش نمیشه انتقال داد . ولی برعکسش ممکن هست
یعنی میتونه USB Type C ویا تاندربولت هم خروجی تصویر بده و هم دیتا باهاش انتقال داد .
عالی، واضح و کامل بود
سلام حسین عزیز
خوشحالیم که براتون مفید بوده